Hastanelerde tedavi olan yaklaşık her 3 vatandaştan 1’inin hastaların ameliyatlar için bıçak parası ya da erken muayene randevusu alabilmek için yasadışı bir şekilde para ödediği ortaya çıktı. Yapılan araştırmaya göre tedavi öncesi ve sonrası hastaların sadece yüzde 34’ü bu parayı gönüllü olarak veriyor.
İLKER AKGÜNGÖR / VATAN HABER MERKEZİ
Sağlık sisteminde ‘bıçak parası’ uygulamasıyla ilgili yapılan bir araştırmadan ilginç sonuçlar çıktı. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Dilaver Tengilimoğlu liderliğinde yapılan ‘Sağlık Sistemlerinde İnformal Ödemeler: Türkiye’de Amaçları ve Oluşumu’ başlıklı araştırmaya göre hastanede tedavi vatandaşların yaklaşık 3’te 1’i ‘bıçak parası’ ödüyor. Prof. Dr. Tengilimoğlu’nun araştırması ABD’de yayınlanan saygın tıp dergisi Journal of Social Service Research’te de yayınlandı.
3’te 1’i bıçak parası ödedi
Ankara’da son 12 ay içinde hastaneye giden 1033 kişi ile yapılan araştırmaya göre katılımcıların yüzde 28.8’i sağlık hizmeti karşılığında resmi ücret dışında para ödediğini açıkladı. Dar gelirli vatandaşların sağlık hizmetine ulaşmasını engelleyen bu ödemeler ameliyat hasta bakım sürecinde yer alan hekim, hemşire, teknisyen ve diğer farklı sağlık personeline, nakit ödeme, hediye, bahşiş ya da kuruma ilaç, tıbbi malzeme almak şeklinde yapıldı.
Sağlık personeli açık açık para istedi
Resmi ücret dışında açıktan para ödemek zorunda kalan her 4 kişiden 3’ünün dar gelirli olduğu da tespit edildi. Ödemelerin yüzde 82.5’i SGK’lılar tarafından yapıldı. Açıktan para ödeyen hasta ya da yakınlarının yüzde 41.7’si daha iyi bir sağlık hizmeti için bir zorunluluk olarak hissetmesinden dolayı, yüzde 26.2’si sağlık personelinden gelen talep üzerine, yüzde 34’ü ise ödemeyi gönüllü yaptığını ifade etti. Ödemelerin en çok yüzde 53.9’u nakit para verilerek yapıldı. Diğer önemli yöntem olan 43.1 hediye vermek, yüzde 10.4 konfeksiyon ve tekstil ürünleri ile 4.7 gıda ürünleri verilmek olduğu tespit edildi.
Ödemeler doğrudan doktora
Araştırmaya katılanların yüzde 47,5’i ödemeyi ameliyat, tedavi ya da randevu sonrası yaparken, yüzde 41’i ise tıbbi işlemler başlamadan yaptı. Araştırmada elde edilen çarpıcı bir sonuç ödemelerin yüzde 86’sının doktorlara yapılması oldu. Açıktan ödeme yapılan diğer sağlık personeli ise yüzde 4.4 idari personeller, yüzde 4.4 sekreterler ve yüzde 3.7 ile hemşireler oldu.
En çok ameliyat için
Açıktan ödeme en çok yüzde 70.4’le ameliyat hizmeti için yapıldı. Erken muayene için yapılan ödeme yüzde 22.2 oldu. Bu oranlar ameliyat sonrası kontrol için yüzde 10.8, yatış işlemleri için yüzde 7.7, hemşirelik hizmetleri ve laboratuar tetkikleri için yüzde 1 olarak gerçekleşti. Açıktan ödeme yüzde 28.3 ie en çok genel cerrahi, yüzde 22.6 kadın hastalıkları ve doğum, yüzde 15.5 ortopedi, yüzde 10.8 kulak-burun-boğaz, yüzde 6,4 göz hastalıkları ve yüzde 6,4 oranında beyin ve sinir cerrahisi dallarında yapıldı.
Devlet ve üniversite hastaneleri
Araştırmaya göre açıktan yapılan ödemelerin yüzde 53.8’i Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde, yüzde 24.5’i üniversite hastanelerinde, yüzde 19.5’i ise özel hastanelerde gerçekleşti. Araştırmaya katılanların yüzde 66.7’si 1.000 TL altında, yüzde 12’si ise 1.500 TL’den daha yüksek bir ödeme yaptığını ifade etti.
Ödeme yoksa iyi tedavi de yok
Katılımcıların yüzde 75.3’ü ödemeye tedavisinin olumlu ya da olumsuz etkilenebileceğini düşündüğünü söylerken, yüzde 89.1’lik büyük bir grup ödemelerin sistemin bir bozukluğu/yozlaşması olduğunu söyledi. Araştırmaya katılanların yüzde 85.8’i açıktan yapılan ödemeyi gayri ahlaki bulurken, yüzde 67.7’si Tam Gün Yasası’nın açıktan ödemeleri yükselttiğini düşündüğünü söyledi:
Geleneklerimize uymuyor
Araştırmaya katılanların yüzde 57.2’si sağlık personeline verilen hediyelerin geleneklerimize uygun olmadığını, yüzde 65.2’si ise 65.2’si ise belirli bir miktarla sınırlandırılsa bile bu ödemeleri makul karşılayamayacağını ifade etti. Katılımcıların 42.1’i bu ödemelerin sağlık personelini motive ettiğini ve 57.5’i de bu ödemelerin sağlık çalışanlarının hastaya daha fazla ilgili davranmasını sağladığını düşündüğünü belirtmiştir.
NOT: Haberin 11 Kasım 2015 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/3-hastadan-biri-bicak-parasi-oduyor–882940-yasam/) okunabilir.