Türkiye’yi karanlığa gömen tarihi elektrik kesintisinin nedeni henüz belli olmadı. Uzmanlar kesintiye neden olan güç kaybı sonrasındaki kritik 1-3 dakikalık müdahale sürecinde ‘sıcak yedek’ olarak başka bir santralin bulunamaması ya da ticari sebeplerle devreye girmemesinden yaşanabileceğini söylüyor.
İLKER AKGÜNGÖR / VATAN HABER MERKEZİ
Önceki gün yaklaşık 10 saat Türkiye’de yaşamı durduran elektrik kesintisinin nedeni yetkililerce hala açıklanmadı. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) eski üyesi Prof. Dr. Osman Sevaioğlu kesinti sırasındaki kaybın sıcak yedek olarak adlandırılan başka bir santralin devreye girmemesi olduğunu belirtiyor.
“Frekans düşmesi parçaladı”
Sektörde görev yapan yöneticilerle görüşmeler yapan Prof. Dr. Sevaioğlu kesintiyle ilgili yaptığı açıklamada şu noktaların altını çizdi: “Sistemde 10:30’da başlayan ve en fazla birkaç dakika süren bir frekans düşmesi süreci sonucunda ciddi bir parçalanma/yıkılma oldu. Bu parçalanma ancak frekans rölelerinin düşük frekans görerek önceden ayarlandıkları frekans düzeylerine inildiğini görünce kendileri tarafından kumanda edilen kesicileri açmalarıyla olur. sistemde 48 Hz. veya altına inen frekans düşmesi olduğu bir gerçektir. Bu kadar ciddi frekans düşmesi ancak üretim kaybıyla olur. Bu üretim kaybı ise ancak 700-1200 MW düzeyinde bir santralın devre dışı kalmasıyla yaşanır.”
Şüpheli üç santral
Prof. Dr. Sevaioğlu biri İzmir’de olmak üzere 3 santralden şüphelendiğini belirtiyor: “Devre dışı olan santral batıda 1100 MW’lık bilinen eski bir termik santral veya güneyde 1200 MW’lık yeni bir termik santraldır. Bir de büyüklük ve gücü bakımından İzmir’deki bir santralden kaynaklanmış olabilir. 70 bin MW kurulu gücü, 40.000 MW puant (peak) gücü olan bir sistem, 1000-1200 MW gücünde bir santralın aniden de olsa, devre dışı olmasıyla normal şartlar altında bu şekilde parçalanma/yıkılma yaşamaz. Böyle bir durumda TEİAŞ Sistem Kontrol Merkezi’ndeki sistem operatörünün elinde iki silah vardır; derhal (en fazla 1-3 dakika içinde) aynı güçte sıcak bir yedeği devreye almak ya da aynı güçte bir yükü kesmek/devre dışı bırakmak.”
“Sıcak yedek bulunamadı”
ODTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Sevaioğlu yaptığı çalışma sonucunda kesintinin nedenini şöyle açıklıyor: “Sistemde aniden 700-1200 MW arası ani bir güç kaybı olmuş. Güç kaybı aynı güçte bir sıcak yedeğin devreye alınmasıyla derhal giderilmesi gerekirken bu sıcak yedek ya bulunamamıştır. Ya da bu sıcak yedeğin sahibi olan firma sıcak yedek mevcut olduğu halde, ticari sebeplerle devreye girmeyi kabul etmemiştir. Eğer öyle ise, EPDK bu firmaya lisans iptaline kadar varabilen şiddette ceza uygulamalıdır. Eğer sıcak yedek yok ise, EPDK hazır tutulmadığı için TEİAŞ Genel Müdürlüğü hakkında soruşturma açmalıdır.”
“Orta büyüklükte bir şehrin elektrikleri kesilmeliydi”
Prof. Dr. Sevaioğlu kesintinin yaşanmaması için yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor: “Son çare olarak aynı güçte bir yükü kesmek gerekirdi. 1000 MW’lık bir yük orta büyüklükte bir şehirdir. Böyle bir şehrin elektrikleri derhal kesilmeli ve sistemdeki bozulmuş olan arz-talep dengesi tekrar sağlanarak sistem rahatlatılmalıydı. Ama nedendir bilinmez bu da yapılamamıştır. Sonuç olarak sistemde meydana gelen 1000-1200 MW gibi kolayca atlatılabilecek bir arz-talep açığı tüm ülkeyi etkileyen son derece ciddi sonuçlara ulaşmıştır.”
Kritik yer TEİAŞ Sistem Kontrol Merkezi
Prof. Dr. Sevaioğlu kesintinin nedenini belirleyecek kritik yeri ise şöyle açıklıyor: “En sağlıklı bilgi ancak TEİAŞ Sistem Kontrol Merkezi bilgisayar verilerince verilebilir. Buradaki bilgisayarlar sistemde olan her olayı anında kaydeder ve saklar. Bu bilgiler bu bilgisayarlardan kolayca alınabilir.”
NOT: Haberin 2 Nisan 2015 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/kesintiye-sicak-yedek-problemi-mi-neden-oldu–764366-ekonomi/) okunabilir.