Taksicilerin hedefinde olan Uber, Türkiye’de yasal açıktan faydalanıyor. Taksi ruhsatı olmayan Uber araçları, cezadan kurtulmak için D2 belgesi çıkartarak, otel ya da turizm işletmesine bağlı taşımacılık hizmeti veriyormuş gibi yolcu taşıyor.
İLKER AKGÜNGÖR-ESRA CAN SİNAV / HABER MERKEZİ
Dün ‘sarı tartışma’ yazı dizimizde taksicilerin iddialarını gündeme getirdik. Bugün ise madalyonun diğer yüzünde Uber var. Uber en basit haliyle anlatıldığında, akıllı telefon üzerinden araç çağırma uygulaması.
Nasıl çalışıyor?
Uber Android ve IOS üzerinden indirilen bir akıllı telefon uygulamasıyla çalışıyor. Uygulamadan yolcu ve sürücü için ayrı kayıt yolları izleniyor. Uygulama kurulduktan sonra kullanıcılara gidecekleri yere ulaştıracak aracı bulma, çağırma, fiyatını ve güzergahını belirleme hizmeti veriliyor. Kullanıcı gideceği Uber XL denilen çoğunluğu Mercedes Vito tarzı VIP denilen lüks araç ya da taksi ile gitme seçeneklerine sahip oluyor. Nereye gidileceği ilk etapta sisteme kaydedildiği gelen şoföre adres tarif etmek gibi bir durum yaşanmıyor. Ayrıca uygulamaya kaydedilen kredi kartı ile ödeme imkanı sayesinde üzerinizde nakit para olmadığı hallerde de kullanım rahatlıkla sağlanıyor.
D2 belgesiyle…
Taksiciler, Uber’i korsan taksinin kurumsallaşmış hali olarak tanımlıyor. Uber araçlarının taksi ruhsatı olmadığı için taksi taşımacılığı yapmasının kanuna aykırı olduğu belirtiliyor. Uber’e kayıtlı araçlar hali hazırda ‘D2 Yetki Belgesi’ denilen ve turizm taşımacılığında kullanılan bir ruhsatla çalışıyor. Ulaştırma Bakanlığı’nın yayınladığı genelgeye göre D2 yetki belgesi ile yapılan arızi yolcu taşımalarında, aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı yolcu grubunun taşınması şart. Ayrıca güzergâh boyunca yolcu indirip bindirmek de yasak. Her yolculuk için gün, saat, yolcu sayısı, taşıma güzergahı, ücreti, ödeme şekli ve sigorta poliçe numarasının yer aldığı taşıma sözleşmesi yapılması da zorunlu. Yani D2 belgesi aslında taksi taşımacılığına izin vermiyor. Uber XL sürücüleri trafik cezası ya da araç bağlama gibi yaptırımlardan kurtulabilmek için D2 belgesini otel ya da turizm işletmesine bağlı taşımacılık hizmeti veriyormuş gibi yolcu taşıyarak yasal açıktan faydalanıyor.
DÜNYAYI KASIP KAVURAN UBER’İN HİKAYESİ
Yağmurda taksi bulamayan iki gencin icadı
2008’de yağmurlu bir akşamda Paris’te taksi bulamayan Travis Kalanick ve Garrett Camp tarafından San Francisco’da kurulan Uber, şu anda dünya üzerinde 80 ülkedeki 632 şehirde faaliyet gösteriyor. Kişisel servetleri 4.8’er milyar dolar olarak hesaplanan Kalanick (41) ve Camp (39), Uber sayesinde 10 yılda Forbes’ın en zenginler listesine girmeyi de başardı. Türkiye’de ise 2014’te İstanbul’a giren Uber, iki yıldır sadece yaz aylarında Bodrum ve Çeşme’de de kullanılıyor.
Türkiye’de vergi veriyorlar mı?
Taksici esnafının Uber ile ilgili bir diğer şikayeti ise vergi ödemedikleri yönünde. Uber yetkilileri sistemlerine kayıtlı VIP araçlara sahip turizm acentalarının kestikleri faturalar üzerinden vergi ödediğini belirtiyor. Ancak yapılan taksi taşımacılığının vergisini gerekli matrahtan ödemedikleri de öne sürülüyor. Uber kanadında ise açık kaynaklardan elde edilen bilgilere göre Türkiye’de kurulan ‘Uber Turkey Yazılım ve Teknolojileri A.Ş.’nin vergisini ödeyen bir şirket olduğu dile getiriliyor.
‘ABD’de veriyor’
Hitay Holding patronu Emin Hitay geçtiğimiz haziran ayında kişisel bloğunda, New York’ta yaptığı bir Uber seyahatini anlatıp ödenen ücreti detaylandırmıştı. Hitay, 12.58 dolar tutan yolculukta Uber’in aldığı yaklaşık yüzde 27’lik komisyon ve New York Eyaletine ödenen 85 sentlik vergi sonrasında sürücünün yolcudan alınan ücretin yaklaşık yüzde 66’sını yani 8.34 dolar kazandığını anlatıyor. Hitay, ABD’de vergi ödeyen Uber’in Türkiye’de ‘sıfır’ vergi ödediğini öne sürdü.
5 bin Uber sürücüsü
Uber International’ın açıklamalarına göre dünya üzerine de 2 milyondan fazla Uber sürücüsü bulunuyor. Türkiye’de ise şu anda sisteme kayıtlı yaklaşık 5 bin sürücüsü var. Bunların üç binini VIP denilen Uber XL araçları kullanan sürücüler oluşturuyor.
2 bin taksici var
5 bin araçtan iki bini ise sarı taksi kullanan sürücüler. Araç ve sürücü sisteme aynı anda kayıt oluyor. Uber XL sürücüsü olabilmek için şirket iş ortağından D2 Belgesi sahibi şirket, ferdi kaza koltuk sigortası gibi evrakları istedikten sonra sözleşme yapıyor. Uber ayrıca sürücülerinden adli sicil kaydı istediğini ve kaydın temiz olması durumunda çalıştığını belirtiyor.
Ayda 5 bin lira
Uber sürücülerinin ortalama ne kadar kazandığına dair şirket tarafından yapılmış resmi bir açıklama bulunmuyor. Uber bu konuda ne kadar ketum olsa da ABD’deki Stanford Üniversitesi’nin yaptığı yeni bir araştırmaya göre, harcamalar da hesaba katıldığında Uber ve benzeri bir hizmet olan Lyft sürücülerinin yüzde 74’ü asgari ücretten daha az kazanıyor. Türkiye’de ise sürücülerin kazancının daha iyi olduğu ifade ediliyor. Uber yolculuklarında yapılan sohbetlerden edindiğimiz bilgilere göre bir Uber XL sürücüsünün aylık kazancı 5 bin liranın altına düşmüyor. Uber sürücüleri daha az müşteriye hizmet vermesine rağmen taksiye göre gider kalemi daha az olduğu için kar marjı daha yüksek. Zaten ilk kalemde taksiciler için sonulu olan aylık plaka kirası olan 7 bin 500 lira cebinde kalıyor.
% 20’si komisyon
Uber sürücüleri şirkete yolculuklardan kazanılan ücretin yüzde 20’sini komisyon olarak veriyor. Sisteme kayıtlı sarı taksicilerden ise herhangi bir komisyon alınmıyor. Öte yandan Uber sürücüsünün temel masrafı olarak aldığı araç için ödediği para ile günlük mazot ve yemek ücreti olduğunu söylemek mümkün. Tabi Uber sürücüsü taksici gibi devamlı gezmediği hatta uygun bir yerde durarak müşteri beklediği için mazot gideri daha düşük oluyor. Uber XL uygulamasında 8+1 veya 9+1 araçlar kullanılıyor. Uber bu araçlarda deri koltuk ve otomatik kapı olmasını şart koşuyor. Model olarak ise Mercedes-Benz Vito, Mercedes-Benz Viano, Volkswagen Caravelle, Volkswagen Transporter veya Ford Tourneo Custom kullanılıyor.
VIP araçların fiyatları 150 bin TL’den başlıyor
Uber XL hizmeti veren araçların büyük çoğunluğunu Mercedes’in Vito modelleri oluşturuyor. Şu anda Mercedes Vito Tourer’ın en düşük donanım ve manuel şanzıman seçeneklisinin fiyatı yaklaşık 149 bin lira. Donanım seviyesine bağlı olarak bu fiyat 225 bin liraya kadar çıkıyor. Ancak araç için alınan ekstra donanım ve VIP denilen dizayn için harcanan parayla bu masraf yükseliyor.
Cezayı Uber ödüyor
Aynı model araçların ikinci el piyasasında ise başlangıç fiyatı, donanım, hasar ve yıpranmışlık durumuna göre 85-90 bin liradan başlıyor. Ayrıca polise yakalandığında ödenen ceza aylık kazancı sıfırlayabiliyor. İlkinde 3 bin 600, ikincisinde ise 5 bin 100 lira civarında korsan taşımacılıktan ceza kesiliyor. Uber şimdilik bu cezaları karşılıyor.
Kavganın sebebi 25 milyon TL’lik pasta
Aslında iki bin taksi sürücüsünü çıkarıp geriye kalan üç bin Uber sürücüsünün etrafında dönen para da oldukça cezbedici. Uber sürücülerinin aylık 5 bin lira tespitini baz alırsak, komisyon, mazot, yemek, kesilen faturadan doğan vergi gibi kalemlerle aracın aylık cirosu yaklaşık 8.500 lirayı buluyor. Üç bin sürücü üzerinden dönen piyasanın aylık cirosunun büyüklüğü basit bir hesapla 25 milyon lirayı geçiyor. Taksiciler işte bu orandaki meblağın, pastanın kendilerine ait olan diliminden çalındığını iddia ediyor.
Sistem nasıl çalışıyor?
Akıllı telefondaki uygulamada, Uber XL ve Uber Taksi seçenekleri seçilebiliyor. Uber XL ile mini van araçlarla taşımacılık yapıyor. Uber Taksi ise bildiğimiz sarı taksi. Sarı taksi seçildiğinde taksimetre üzerinden ücretlendirme yapılıyor.
KİM KAÇA GİDİYOR?
Uber XL
Baz Ücret (Açılış): 4 TL
Dakika başına (bekleme) 0.20 TL
KM Başına: 2.20 TL
Minimum Ücret: 13 TL
İptal Ücreti 13 TL
Sarı Taksi
Baz Ücret (Açılış): 4 TL
Dakika başına (bekleme) 0.39 TL
KM Başına: 2.50 TL
Minimum Ücret: 10 TL
İptal Ücreti 5 TL
YARIN:
Vatandaşlar Uber’i neden tercih ediyor?
Vatandaşların taksi şoförlerinden şikayetleri neler?
Uber’de şikayet mekanizması nasıl işliyor?
Şikayet edilen taksi şoförlerine hangi işlemler yapılıyor?
NOT: Haberin 17 Mart 2018 tarihli Vatan Gazetesi’nde yayınlanan hali buradan (http://www.gazetevatan.com/iste-uber-in-yasal-acik-formulu–1151257-gundem/) okunabilir.